Mica-mijnen in Madagaskar: 'Kinderen werken voor jouw mobiel'

• Carmen Nelissen

  redacteur Online

Het glinstert, is flinterdun, licht en het bevindt zich normaal meters onder de grond. Mica, dat ook wel bekend staat als 'glimmer', is een bijzonder goedje dat dankzij zijn flexibiliteit en hittebestendigheid in veel producten gebruikt kan worden: van verf tot auto-onderdelen, van smartphones tot scheerapparaten. Grote kans dus dat ook jij dagelijks indirect gebruik maakt van mica.

Maar er zit ook een donkere kant aan het mica: uit een rapport van hulporganisaties Terre des Hommes en SOMO blijkt dat bij het delven duizenden kinderen zijn betrokken.

Het alarmerende rapport zoomt in op Madagaskar, de op twee na grootste mica-exporteur ter wereld. In dat land zijn vaak hele gezinnen actief rondom de mijn. De mannen graven en bouwen de mijnschachten, terwijl vrouwen en kinderen de rest doen. Ze tillen, verplaatsen en wegen het spul en werken ook in de sorteercentra waar het verder wordt gefilterd.

De meeste mijnen bevinden zich in het zuiden van het land. Dat is een droog en dor gebied, vertelt Karel Kok, directeur van Terre des Hommes. "Aan de oppervlakte zijn overal gaten van zo'n vijf tot vijftien meter diep. Bovenin hebben de gangen een doorsnee van een meter of twee, maar hoe dieper je komt, hoe smaller het wordt." Meestal zijn de gangen niet gestut, zegt Kok. "Ze zijn provisorisch gegraven en daardoor erg gevaarlijk."

De hulporganisatie schat dat er meer dan 20.000 Malagassiërs werken in de mica-mijnen, ruim de helft daarvan is jonger dan 17. Gemiddeld verdienen zij tussen de 25 cent en 1 euro per dag. Dat is voor de meesten net genoeg om 's avonds een maaltijd te eten.

Gevolgen voor de kinderen

De omstandigheden waarin de kinderen en hun ouders werken zijn vaak slecht, zegt Terre des Hommes. In en rondom de mijnen is het stoffig en er is vaak geen toegang tot gezond drinkwater. Kinderen klagen over rugpijn, spierpijn en hoesten veel.

Felicia (13) vertelt tegen de hulporganisatie dat ze zichzelf vaak per ongeluk pijn doet terwijl ze het gesteente in de mijn los probeert te krijgen. Net als veel andere kinderen in de mijn gaat ze niet naar school.

De export van mica nam de afgelopen tien jaar enorm toe, terwijl de prijs per kilo juist daalde. Dat is een wereldwijde trend, maar in het op twee na grootste exportland Madagaskar is het wel heel extreem, zegt Kok. "De prijzen daar zijn de helft van wat ze er in India, het grootste exportland, voor betaald krijgen."

Dat verklaart volgens Kok ook waarom er zo veel kinderen in de groeves werken. "Volwassenen kunnen met een hele dag delven nooit genoeg verdienen voor zichzelf, laat staan voor de hele familie", legt hij uit. "Daarom moeten alle gezinsleden aan de slag in de mijn, zelfs kinderen van 5 jaar oud."

Afspraken maken

Bijna 90 procent van het in Madagaskar gedolven mineraal gaat naar China. Daar wordt het verwerkt in producten als kabels, oogschaduw en smartphones. Ook India is een belangrijke afzetmarkt.

Multinationals als Philips en Chanel doen mee aan het Responsible Mica Initiative (RMI). Samen met 53 andere concerns hebben zij in dat convenant afgesproken om onder andere te werken aan betere arbeidsomstandigheden in de mica-mijnen. Kok hoopt dat er een soortgelijk convenant komt voor Madagaskar, omdat het RMI zich nu alleen nog op India richt.

Tegelijkertijd wil Kok alvast de kinderarbeid aanpakken. Daarom pleit hij voor hogere mica-prijzen. En dat begint weer bij de consument zelf, zegt hij. "We moeten ons ervan bewust worden dat kinderen in mijnen werken voor onze telefoons en strijkijzers. Daarna kunnen we de industrie duidelijk maken dat het zo niet langer meer kan."