Na maanden getouwtrek stemt Europees Parlement in met anti-wegkijkwet

• Anna Sleutels

  Redacteur Brussel

Het Europees Parlement heeft ingestemd met een wet die grote ondernemingen verantwoordelijk houdt voor fouten in hun toeleveringsketen. Europa is daarmee het eerste continent dat harde regels stelt voor misstanden in de toeleveringsketen van bedrijven.

Deze "anti-wegkijkwet" verplicht grote bedrijven om actie te ondernemen wanneer er ergens in hun keten milieu-of mensenrechtenregels worden geschonden. Het gaat daarbij over problemen op gebieden als kinderarbeid, ontbossing, dwangarbeid en klimaatschade.

Lidstaten en grote bedrijven verzetten zich de afgelopen jaren tegen de wet. In december lag er een politiek akkoord, maar een aantal EU-landen kwamen daar toch nog van terug. Na een stemming onder de betrokken ministers lieten Frankrijk, Duitsland en Italië vorige maand de wet alsnog sneuvelen.

Schijnbewegingen

Europarlementariër Lara Wolters (PvdA) is aanjager van de anti-wegkijkwet. Volgens haar is er achter de schermen flink gelobbyd bij de grote bedrijven en de dwarsliggende lidstaten: "In december hadden we eindelijk een akkoord bereikt na 16 uur lang onderhandelen. Toen moest het van Frankrijk, Duitsland en Italië plots allemaal anders. De grote bedrijven hebben druk uitgeoefend op president Macron in Frankrijk en premier Meloni in Italië, waardoor er op het allerlaatste moment dit soort schijnbewegingen kwamen."

Om het akkoord dat nu is bereikt toch te halen, moesten aanpassingen gedaan worden om de drie landen binnenboord te halen. Zo is het aantal bedrijven waarvoor de wet geldt verminderd: eerst zouden bedrijven die meer dan 500 werknemers hebben, zich aan de wet moeten houden. Nu geldt dat voor ondernemingen met meer dan 1000 werknemers.

De wet treedt ook pas later in werking dan de bedoeling was, in 2028 in plaats van in 2027.

Hypocrisie ten top

Voordat de wet in stemming werd gebracht deed Wolters een laatste oproep aan haar medeparlementariërs. "We maken een fundamentele keuze: accepteren we dat mensen aan de andere kant van de wereld onder onveilige omstandigheden en voor een paar euro per dag onze T-shirts maken?"

Ze is blij dat de wet er nu ondanks de aanpassingen toch door is: "Europa wordt nu het eerste continent dat een harde norm stelt tegen het wegkijken van misstanden in de keten van bedrijven."

De VVD heeft tegen de anti-wegkijkwet gestemd, tot grote irritatie van Wolters: "Het is hypocrisie ten top. Jarenlang had de partij de mond vol over de noodzaak van een Europese wet, maar als het erop aankomt kiest de VVD gewoon weer voor de winsten van bedrijven over de ruggen van de meest kwetsbaren."

Dure regels

De VVD is niet de enige die tegenstemde, ook JA21 verzet zich. "Deze wet die zogenaamd de economie moet verduurzamen, zadelt bedrijven op met dure regels. De verliezers zijn de bedrijven en de klanten, zij moeten nu extra veel gaan betalen voor hun producten", zegt Michiel Hoogeveen, JA21-Europarlementarier. Werkgeversorganisaties MKB Nederland en VNO-NCW spraken zich eerder al uit voor de Europese wet.

Voordat de wet in 2028 van kracht kan worden, zullen de EU-landen er nog formeel mee moeten instemmen. Dat gebeurt voor de zomer.